14 augustus 2012

Zonnekoeling

Al sinds heugenis interesseer ik me voor architectuur. Het zijn echter niet zozeer de esthetische kanten van de bouwkunst, maar meer de constructieve aspecten en de stijlen. Nou ja, het oog wil ook wat, zonder meer. Toch vroeg ik me altijd af: hoe hebben die gasten sinds de oudheid hun huizen en tempels in elkaar geknutseld. Welke technieken, materialen, maar vooral methoden, zouden ze gebruikt hebben. Welke vormen, en vooral posities. Posities? Ja, de plek van ramen, deuren, vertrekken in het gebouw. Ook vormen van daken met alles erop en eraan. De laatste jaren let ik echter vooral op vormen en materialen met betrekking tot klimaatbeheersing.
Bien sure, het komt mij over als zouden de zonnige dagen steeds heter, de koude steeds kouder worden. Nee ik heb het niet over het geneuzel van een opwarmende aarde. Meer over mijn observatie dat het warmer en of kouder is in bepaalde delen van het jaar. Nu ik een kleine 600 km zuidelijker woon valt het me nog meer op. Temperaturen lopen hier in de zomer tot dik over de 35ºC op, om in de winter ruim onder de -15º te zakken. En dan hebben we hier nog mazzel vergeleken met het zuiden, 800 km verderop.
Le Mouton Qui Rit is het vierde huis dat we ingrijpend aan het verbouwen zijn gegaan. Iedere keer leer je er wat bij en iedere keer leer je je beperkingen kennen. Opnieuw neem je je voor dingen anders te doen bij een volgend project. Dus, wat is anders bij het LMQR project? Nou dit. Bij Le Mouton Qui Rit is voor ieder deel project een voorstudie gedaan, zijn er schetsen gemaakt, is er uitvoerig informatie ingewonnen over materialen en wat al niet meer. Eerder maakte ik een vaag schetsje en begon gewoon. Nu is het meer een totaal ontwerp. Om daarna opgesplitst te zijn in deel projecten. Er wordt van te voren over een aantal zaken fundamenteel nagedacht. Ook is er voor het eerst iets met zonnewarmte gedaan. En over dat laatste zijn zo de afgelopen jaren wat ideeën ontstaan.

ZONNEWARMTE
Over de zon en bouwstijl in het bijzonder. Niet het toepassen van zonnewarmte voor verwarming, daarover zijn al diverse blogjes geschreven. Eerder hoe hou je de warmte uit je huis, en wel zonder high tech dingen. Het liefst zonder nog meer energie in je huis te moeten pompen. Speciaal zonder ingewikkelde mechanische zaken. Alles wat beweegt kan verslijten. Wat ik me de laatste jaren heb afgevraagd: kun je met behulp van de zon warmte uit je huis halen. En als de warmte al in je huis zit, kun je dat met behulp van de zon er weer uit halen. Uiteraard kan dat, daar hoeft niemand lang over na te denken.

tekening CRT

Kijk maar eens naar dit principe schetsje. Verhinderen dat de hitte je huis in komt is door simpelweg een galerij voor of om je huis te zetten. En wat dan nog binnenkomt gaat via de boogconstructie grotendeels weer de lucht in. Dan nog een paar flink dikke muren, kleine ramen en deuren die ook de hitte tegenhouden, en niet alleen het dievengilde of ander ongewenst bezoek.
Wat mijn nieuwsgierigheid prikkelde was: waar laat men die warmte, beter: warme lucht. Want in een galerij hoopt zich uiteindelijk al die warmte een keer op, het kan nergens heen.  Het viel op dat bij de meeste galerijen die koel bleven niet alleen een paar treden voor de galerij waren gemaakt maar er ook een soort ventilatie schacht in de bogen zaten. Kijk maar naar de rode lijn in het schetsje. Bij bijna alle comfortabele veranda's en galerijen zie je die ventilatiekanaaltjes. Ook die treden zie je dan. Zouden die laatsten iets te maken hebben met het verhinderen van instraling van de zon? Al ben ik geen architect, dit soort dingen lijken mij niet alleen een esthetische waarde te hebben. Grappig genoeg denk je dan aan Gaudi waar de hoogten van treden op zijn plein Gruel niet allemaal gelijk zijn. Of de treden van andere buitentrappen voor galerijen die je in het verleden hebt gezien. Zouden die allemaal exact gelijk zijn? Op, of aan, de tempels van de Azteken zijn ze dat beslist niet. Zou dat te maken hebben met de stand van de zon?
Het internet is dan weer een schatkamer aan kennis. Je kunt makkelijk de bouwstijlen van alle landen bekijken zonder uit je stoel te hoeven komen. En dan sta je toch versteld van de overeenkomsten.
De architecten van de Romeinen, Aziaten, Arabieren hadden allemaal in de gaten dat je met bogen en ribbels in die bogen ontzettend veel kon doen om de warme lucht uit de gaanderij te krijgen. In het spitten op het net kwamen ook zaken bovendrijven als geventileerde gevels, woningen op palen, begroeiing op daken en meer erg interessant leesvoer. Er is echter ook veel geneuzel over groen bouwen, ecologisch bouwen, hernieuwbaar bouwen en meer van dat zweverigs. Veelal uit de geitenwollenssokken hoek, erg subsidie gericht vermoed ik.
Interessant genoeg is er sinds de jaren '90 een beweging genaamd: "Earthship", die zich precies met dit soort zaken bezighoudt. Deze beweging legt de nadruk op de "autonomie" van woningen. Je leest over het "off the grid" gaan - zonder gemeente stroom of gas en dergelijke. Ze gebruiken ook flessen om muren te maken. Het huis hergebruikt het waswater, vangt regenwater op etc. Dat dus. Helaas is het zo dat je bijna miljonair moet zijn om zo'n huis neer te kunnen zetten.

afb. earthship.com
Mooi zijn die huisjes wel, zondermeer. Dat is natuurlijk ook een smaak kwestie. Stel ik voor om eens de plaatjes te bekijken op de verschillende Earthship sites.
Hier een interview met Reynolds, de vader van de gedachte.


ANDERS
Kan het ook anders, simpeler vooral? En daardoor goeiekoper? Want stiekem leef ik toch met zo'n soort project in mijn hoofd. Om een huis, zo mogelijk autonoom, met passieve koeling en verwarming te bouwen. En ook nog binnen een budget van ruim een ton te blijven. Terwijl na voltooing, zowel het onderhoud als operationeel houden minimaal zal zijn. Is dat mogelijk? Zou je grapjes met convectie kunnen doen die zowel je huis koelen als verwarmen? Bovenal zou je het zelf in elkaar kunnen knutselen zonder over een arsenaal aan gereedschap te hoeven beschikken? Met slechts een gereedschapskist, een zaag, een meetlint, en een schop? Of is juist dat weer te geitenwollensokkerig.

Een gedachten experiment waard.

Wordt vervolgt.




Geen opmerkingen: